Autor: Magdalena Fiturska

Drodzy Rodzice i Opiekunowie!

Wspólnymi siłami dotarliśmy do końca roku szkolnego. Był to trudny rok (szczególnie drugie półrocze), nietypowy, inny niż wszystkie pozostałe. Z pewnością na długo zapisze się w naszych pamięciach a kto wie czy i nie na kartach historii. Wprowadzone zdalne nauczanie wymagało od nas wiele wysiłku- od nas nauczycieli ale także, a może przede wszystkim od Was drodzy Rodzice. Pragniemy podziękować za Wasz wkład w edukację swoich dzieci, poświęcony czas i energię, aby zminimalizować negatywne skutki tej przymusowej izolacji. Mamy nadzieję, że nasze publikacje w jakimś stopniu pomogły w tym trudnym czasie

Nadszedł czas zasłużonego wypoczynku. Nie pozostaje nam nic innego, jak życzyć dzieciom i Wam drodzy Rodzice, abyśmy spotkali się we wrześniu w murach naszej szkoły cali i zdrowi.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

„Zostań znajomym swojego dziecka” 6

Nie można wierzyć we wszystko

Internet to nieocenione źródło wiedzy i skarbnica wielu ciekawych informacji. Badania pokazują, że młodzież traktuje sieć przede wszystkim jako kopalnię wiedzy potrzebnej do szkoły, na zajęcia pozalekcyjne lub do rozwijania zainteresowań.

Należy jednak pamiętać, że brak krytycznego spojrzenia na treści znalezione w sieci może być niebezpieczne. Wiara we wszystko, co znaleźć można w internecie może stać się dla dziecka swego rodzaju pułapką. Nieoceniona jest rola rodzica w procesie zdobywania przez dziecko wiarygodnych informacji w internecie.

Drogi Rodzicu!:

• bądź przewodnikiem dziecka po wiarygodnych źródłach wiedzy
• naucz swoje dziecko krytycznego podejścia wobec informacji znalezionych w internecie.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

„Zostań znajomym swojego dziecka” 5

Cyberprzemoc jest realna

Internet może stać się narzędziem cyberprzemocy, czyli rówieśniczej agresji, która przybiera formę wyzywania, straszenia, poniżania, podszywania się pod kogoś lub robienia komuś zdjęć lub filmów i publikowania ich bez zgody ofiary.

Zewnętrznemu obserwatorowi akty cyberprzemocy mogą wydawać się niewinne, wywołują jednak u ofiary cierpienie i poczucie krzywdy. Nawet ignorowanie przez rówieśników profilu społecznościowego danej osoby lub jej wpisów, może się okazać dla młodych ludzi bolesnym doświadczeniem.

Cechą specyficzną dla cyberprzemocy jest jej ciągłość, ofiara cierpi zarówno w szkole jak i w domu, dziecko przez całą dobę doświadcza negatywnych emocji i lęku.

Sprawcami cyberprzemocy często są sami młodzi internauci. Niezwykle ważna jest więc świadomość możliwych konsekwencji takich działań, także prawnych.

Drogi Rodzicu!

• rozmawiaj z dzieckiem na temat przemocy w sieci i zapewnij, że zawsze w sytuacji zagrożenia oferujesz swoja bezwarunkową pomoc,
• reaguj natychmiast na przemoc w sieci doświadczaną przez dziecko; w razie potrzeby współpracuj ze szkołą, policją, rodzicami sprawców i świadków;
• razem z dzieckiem zabezpiecz dowody przemocy w sieci;
• naucz dziecko, że nie należy odpowiadać przemocą na przemoc.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

„Zostań znajomym swojego dziecka” 4

Na komputerze świat się nie kończy

Dynamiczny rozwój nowych technologii fascynuje i ?wciąga? dzieci i młodzież. Wystarczy Internet i komputer, smart fon, czy tablet, by najmłodsi mogli zaspokoić potrzeby w różnych obszarach swojego życia.

Przestaje zatem dziwić fakt, że dla nich granica między światem realnym a wirtualnym nie istnieje. Codzienne aktywności młodego pokolenia toczą się równolegle online i offline. Rozwijanie zainteresowań, rozmowy z rówieśnikami czy odrabianie lekcji to czynności, które dzieci z dużą swobodą realizują w sieci. Internet to kopalnia możliwości i okno na świat. Nie wolno jednak zapominać, że dzieci narażone są na utratę kontroli nad czasem, jaki spędzają korzystając z nowych technologii, co może prowadzić do izolacji, a także zaniedbywania kontaktu z rówieśnikami, nauki, czy zdrowia.

Drogi Rodzicu!:

• Warto zwrócić uwagę nie tylko na czas i intensywność korzystania przez dziecko z Internetu, ale również na to, czy ta aktywność nie wymyka się spod kontroli i pociecha nie zaniedbuje innych aspektów życia.
• Obserwuj, w jaki sposób dziecko korzysta z Internetu. Pamiętaj, że jeśli spędza ono dużo czasu online, nie musi to oznaczać, że nadużywa Internetu. Porozmawiaj z dzieckiem o tym, z jakich stron korzysta, do czego wykorzystuje sieć, jakie aktywności podejmuje online, czy korzysta z Internetu w sposób kreatywny i pozytywny, czy jest to surfowanie bez celu, jedynie dla zabicia czasu.
• Obserwuj, czy Internet nie odgrywa dominującej roli w życiu dziecka i czy nie skutkuje to negatywnymi konsekwencjami, takimi jak np. zaniedbywanie zdrowia, nauki, życia społecznego.
• Nie zapominaj o tym, że Internet to narzędzie, bez którego dziecko się dziś nie obejdzie, jednak nie może ono zastąpić relacji z rodziną, rówieśnikami, czy ruchu na świeżym powietrzu

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

„Zostań znajomym swojego dziecka” 3

Co za dużo to niezdrowo

Urządzenia mobilne cieszą się dużą popularnością wśród małych dzieci. Najmłodsi wychowują się w otoczeniu nowych technologii. Tablet niejednokrotnie „ratuje” sytuację, kiedy dziecko jest znudzone lub płacze, zaś zabawa smartfonem rodzica może pomóc wypełnić trudny obowiązek nakarmienia dziecka. Jak pokazują badania 60% rodziców, którzy udostepniają dziecku tablet lub swój smartfon robi to, aby zająć się swoimi sprawami, co czwarty po to, żeby dziecko zjadło posiłek, zaś 18% aby dziecko zasnęło.

Dzieci biegle posługują się multimedialnymi urządzeniami i nic dziwnego, bo często z nich korzystają. Co trzecie dwuletnie dziecko korzysta z tabletu lub telefonu codziennie lub prawie codziennie. Co więcej urządzenia te to dla maluchów niezwykle atrakcyjna „zabawka”. Wielu rodziców cieszy się i chwali dziecko za postępy w obsłudze tych urządzeń.

Dziś trudno uciec od wszechogarniającymi nas nowymi technologiami. Warto pamiętać o tym, że mogą być one pożyteczne, nie zastąpią jednak tak ważnych potrzeb dziecka jak bliskość rodzica, zabawa na świeżym powietrzu, kontakt z rówieśnikami, czy poznawanie świata wszystkimi zmysłami. Tablet lub inny sprzęt mobilny powinien pełnić funkcję uzupełniającą, nie zaś zastępującą proces poznawania otoczenia.

Drogi Rodzicu:

• towarzysz dziecku w jego pierwszych krokach w nauce obsługi urządzeń mobilnych. Zadbaj o to, aby miało dostęp jedynie do treści bezpiecznych i dostosowanych do jego wieku
• postaraj się znaleźć atrakcyjne aplikacje mobilne, które wspomogą proces rozwoju mowy, umiejętności społecznych, czy też będą stymulować inteligencję dziecka
• pilnuj czasu, jaki dziecko poświęca na korzystanie z urządzeń mobilnych.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

„Zostań znajomym swojego dziecka” 2

Właściwie zabezpiecz swój komputer

Niebezpieczne i szkodliwe treści dostępne w Internecie to zarówno te związane z prezentowaniem agresji (wulgaryzmy, mowa nienawiści, namawianie do samookaleczeń), nieobiektywna interpretacja faktów historycznych lub treści brutalne. Treści nieodpowiednie bardzo często są atrakcyjne i poszukiwane przez młodego odbiorcę- wyniszczające diety, zachęcanie do stosowania substancji zwiększających masę mięśniową, zaproszenie do wstąpienia do sekt. W Internecie znajduje się także wiele stron przeznaczonych wyłącznie dla dorosłych (serwisy pornograficzne).

Aby uniknąć przypadkowego natrafienia na szkodliwe treści, nie należy klikać na linki, które mogą odsyłać do tego typu stron. Zaleca się korzystanie z zaufanych serwisów. Ważną rzeczą jest także umiejętna selekcja wyników, które przedstawia nam wyszukiwarka. Dlatego tak ważne jest, aby rodzic towarzyszył dziecku zwłaszcza na początku jego przygody z internetem. Warto także skorzystać z programów, które filtrują niebezpieczne treści i blokują do nich dostęp- zwłaszcza wtedy, gdy dziecko samo korzysta z Internetu.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

„Zostań znajomym swojego dziecka” 1

Niebezpieczne kontakty

https://youtu.be/7U9UExsHdtE – Czy znasz znajomych swojego dziecka?

Komunikacja internetowa niesie ze sobą wiele zalet, np. szybkość, dostępność i bezpośredniość kontaktów, ale stwarza także pewne zagrożenia. Kontakty z nieznajomymi mogą być szczególnie groźne, jeżeli prowadzą do spotkania w rzeczywistości. Uwiedzenie przez osobę dorosłą, nazywane groomingiem– to tylko jedno z niebezpieczeństw. Dlatego w kontaktach zawieranych przez Internet należy stosować zasadę ograniczonego zaufania. Nigdy nie wiadomo, czy osoba, z którą kontaktujemy się przez komunikator jest tym, za kogo się podaje.

Kontakty nawiązywane przez Internet mogą skutkować także wyłudzaniem loginów i haseł do serwisów internetowych, bankowych lub pieniędzy. Mogą skutkować przystąpieniem do sekty lub innej niebezpiecznej grupy, a także zachęcać do ryzykownych zachowań.

Uczul swoje dziecko, by było ostrożne w zawieraniu internetowych znajomości. A jeśli ktoś lub coś je zaniepokoi, niech Ci o tym powie.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

Mamo! Tato! Jestem w sieci!

Drodzy Rodzice!

Obecna sytuacja jasno nam pokazała, jak ważne w dzisiejszym świecie jest posiadanie komputera, tabletu czy chociaż telefonu komórkowego z dostępem do Internetu. Nowe technologie są nieodłącznym elementem ich aktywności, życia społecznego oraz rozrywki. Siłą rzeczy nawet edukacja przeniosła się ze szkolnych ławek do sieci. To z internetu czerpiemy główną wiedzę chociażby na temat koronawirusa, stopnia zagrożenia, postępów w poszukiwaniu leków i szczepionki. Niejednokrotnie jednak przekonaliśmy się, że nie wszystkie informacje w sieci są sprawdzone i zgodne z prawdą. Niektóre „fake newsy” są celowo puszczane aby wprowadzać w nas zamęt i niepokój. Wymaga to od nas dużej uważności aby takie manipulacje wychwycić. Skoro nam dorosłym niejednokrotnie trudno odróżnić prawdę od kłamstwa to co dopiero naszym dzieciom. Dzieci z natury ufne stają się łatwym celem takich manipulacji. Dlatego to my, dorośli powinniśmy wspierać i uczyć dzieci, jak bezpiecznie poruszać się w wirtualnym świecie.

Lista niebezpieczeństw jest długa. Do najważniejszych zagrożeń należą między innymi:

• kontakt z nielegalnymi lub szkodliwymi treściami (np. materiały przedstawiające seksualne wykorzystanie dzieci, rasizm, ksenofobia),
• uwodzenie za pośrednictwem Internetu (grooming),
• nękanie za pośrednictwem sieci (cyberprzemoc),
• przesyłanie swoich nagich lub półnagich zdjęć (sexting),
• kradzież lub nieświadome udostępnianie informacji (np. numerów kart, adresów, haseł)

Wielkimi krokami nadchodzi czas wakacji, podczas których dzieci i młodzież będą korzystać z internetu głównie dla rozrywki. Mamy jeszcze czas, aby dowiedzieć się jak chronić dzieci w sieci, aby były bezpieczne. W ciągu kilku najbliższych odsłon chcemy zapoznać Państwo z projektem edukacyjnym skierowanym do rodziców i opiekunów „Zostań znajomym swojego dziecka.”

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

Rodzina. Tu powstaje człowiek.

Drodzy Rodzice! Dziś obchodzimy Dzień Dziecka, niedawno był Dzień Mamy a już niebawem będzie Dzień Taty. W naszym Ośrodku co roku spotykaliśmy się wspólnie na Dniu Rodziny. W tym roku niestety tylko wirtualnie.

?Rodzina. Tu powstaje człowiek? to tytuł książki V. Satir. Na temat rodziny wiele napisano książek, artykułów, wiele prowadzono badań. Ale nie trzeba być naukowcem, żeby wiedzieć, jak bardzo ważna w życiu każdego człowieka (i tego małego i tego dużego) jest Rodzina.

Rodzina z założenia jest systemem postaw miłości. Wzajemna miłości sprawia, że członkowie rodziny tworzą grupę, w której jeden służy drugiemu, nie pytając co za to otrzyma. W rodzinie nie jest ważne, co dany człowiek posiada lub co może, lecz kim jest dla pozostałych jako osoba. Najważniejsze jest to, że każdy w rodzinie odczuwa troskę innych, czuje że znajduje się w centrum zainteresowania rodziny. W takich rodzinach wszyscy się szanują, wspierają, razem się dobrze bawią, rozwijają, lubią ze sobą przebywać.

A zatem życzymy Waszym rodzinom MIŁOŚCI!!!

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

Kiedy szukać pomocy?

Szukaj pomocy specjalisty, jeżeli w okresie ostatniego miesiąca miała miejsce przynajmniej jedna spośród poniższych sytuacji:

Gdzie szukać pomocy?

Czasami wystarcza to, że sam rodzic czy opiekun skorzysta ze wsparcia i zmieni coś w swojej relacji z nastoletnim dzieckiem. czasami konieczne jest podjęcie pracy nad sobą przez samego nastolatka lub rodzinę. Zdarza się, że nastolatki są niechętne do spotkań ze specjalistami i po pierwszym spotkaniu chcą rezygnować. Często wiąże się to z lękiem przed otwieraniem się przed nieznaną osobą. Warto pamiętać wtedy, że jest to naturalna reakcja i niekiedy potrzeba czasu, żeby nabrać do drugiej osoby zaufania. Gdzie warto szukać pomocy?

• u pedagoga i psychologa szkolnego, którzy pomogą w ocenie problemu i poszukaniu adekwatnej pomocy dla dziecka,
• w poradni psychologiczno-pedagogicznej
• w Centrum Profilaktyki i Terapii Uzależnień
• w poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży
• w placówkach prowadzonych przez organizacje pozarządowe (np. MONAR)
• w telefonie zaufania „Narkotyki-Narkomania” 801-199-990

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

Jak rozmawiać z nastolatkiem, gdy pojawia się zachowanie problemowe?

• zanim rozpoczniesz rozmowę, przemyśl to, co chcesz powiedzieć dziecku,
• zastanów się, do czego mas doprowadzić rozmowa z nim (np. ustalenia godziny wieczornych powrotów dziecka do domu, zachęcenia nastolatka do rozmowy ze specjalistą),
• jeżeli uważasz, że sprawy zaszły na tyle daleko, że potrzebna jest pomoc specjalisty, dowiedz się, jak takie spotkania wyglądają i gdzie miałyby się odbyć,
• nie jest dobrze podejmować temat, pod wpływem emocji, czy własnego wzburzenia; wówczas bardzo trudno się skupić na rozwiązaniu problemu; jeżeli czujesz, że jesteś wzburzony(a), czy przezywasz inne silne emocje, ustal z nastolatkiem, kiedy z nim porozmawiasz.

• 

Podczas rozmowy:

1. Opisz problemową sytuację, czyli to, co zaobserwowała(e)ś, np. Mimo naszych ustaleń już kilka razy wróciłaś do domu spóźniona.
2. Nazywaj swoje emocje i odczucia związane z tym, co zaobserwowała(e)ś, np. Coraz bardziej niepokoi mnie twoje zachowanie; Martwię się o ciebie. Dzięki temu pokażesz, że podejmowane przez ciebie kroki wynikają z troski i potrzeby wsparcia dziecka, a nie są podyktowane potrzebą kontrolowania czy pokazania swojej władzy.
3. Nazywaj to, co Twoim zdaniem czuje nastolatek, np. Mam wrażenie, że ostatnio bardzo imponują Ci starsi koledzy; Wydaje mi się, że wracasz ostatnio często ze szkoły poddenerwowany. Dzięki temu pomożesz nastolatkowi lepiej zrozumieć to, co się z nim dzieje i nauczysz go lepszego radzenia sobie ze swoimi przeżyciami.
4. Zadawaj pytania otwarte, czyli takie, które dają dziecku możliwość szerszej wypowiedzi i możliwość opowiedzenia, jak wyglądają z jego perspektywy, np. Powiedz mi, co się dzieje? Jak to wygląda z twojej strony? Co o tym myślisz?
5. Unikaj pytań zamkniętych, które kończą się odpowiedziami tak lub nie, np. Czy wiesz, jak mnie wczoraj zdenerwowałaś? Czy masz świadomość, że złamałaś nasze zasady?

Rozmawianie o emocjach i potrzebach może na początku wydawać się trudne, sztuczne czy niepomocne. Trzeba dać sobie trochę czasu, żeby weszło nam to w nawyk. Warto pamiętać, że taki sposób rozmawiania daje największą szansę na wzajemne zrozumienie.

Czego unikać w rozmowie z nastolatkiem?

• przerywania mu
• żartowania ze spraw, które przeżywa lub o których opowia
• podejmowania rozmowy, gdy mamy ważniejsze sprawy na głowie lub gdy nie ma do tego sprzyjających okoliczności, np. hałas, obecność osób postronnych,
• podnoszenia głosu (krzyk uruchamia w drugiej osobie lęk albo agresję),
• krytykowania,
• wychodzenia z założenia, że dorośli mają zawsze rację,
• pytań zamkniętych, które kończą się odpowiedziami tak lub nie.

Kiedy czujemy się bezradni lub nastolatek daje nam do wiwatu, trudno jest opanować swoje emocje i zachowanie. Gdy jesteśmy o krok od wybuchu, lepiej jest policzyć do 10 i dać sobie chwilę na ochłonięcie. Trzeba też pamiętać, że nastolatek potrzebuje tarć z rodzicem czy opiekunem, żeby z czasem się uniezależnić od niego. Trudne sytuacje są zatem wpisane w ten burzliwy okres rozwoju.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

Nastolatek używa substancji psychoaktywnych…

TEST: Po czym poznać, że nastolatek eksperymentuje z substancjami odurzającymi?

1. Czy nagle zmieniło się zachowanie nastolatka (np. wracając do domu, przemyka do swojego pokoju)? TAK/NIE
2. Czy zaczynają się u niego lub nasilają kłopoty w szkole (np. pogorszyły się wyniki w szkole, nastolatek coraz częściej opuszcza zajęcia lub spóźnia się na lekcje)? TAK/NIE
3. Czy coraz więcej czasu spędza on poza domem, późno wraca do domu, znika gdzieś i nie chce wyjaśnić, gdzie i z kim się spotyka? TAK/NIE
4. Czy nastolatek na przemian jest smutny, apatyczny (przybity) i nienaturalnie pobudzony? TAK/NIE
5. Czy w pokoju pali on kadzidła albo inne specyfiki zapachowe (może chcieć w ten sposób np. ukryć zapach marihuany)? TAK/NIE
6. Czy nastolatek zazwyczaj nie ma apetytu, ale zdarzają mu się napady wilczego apetytu (narkotyki zwiększają łaknienie)? TAK/NIE
7. Czy ciągle brakuje mu pieniędzy, nie potrafi wyjaśnić, na co je wydaje, oszukuje lub dokonuje drobnych kradzieży w domu? TAK/NIE
8. Czy nastolatek pozytywnie wyraża się o narkotykach i innych substancjach psychoaktywnych? TAK/NIE

WYNIKI: Jeżeli odpowiedziałe(a)ś TAK przynajmniej na jedno pytanie, zwróć uwagę na zachowanie nastolatka. Może dzieje się z nim coś niepokojącego. Im więcej udzieliłe(a)ś odpowiedzi TAK, tym większe prawdopodobieństwo, że nastolatek ma problem z substancjami odurzającymi lub z innymi ryzykownymi zachowaniami.

Poziomy reagowania przedstawia poniższy schemat:

• 

Nastolatek do tej pory nie eksperymentował ze środkami psychoaktywnymi

Co może zrobić rodzic/opiekun?

• rozmawiać z dzieckiem o używaniu substancji psychoaktywnych podając fakty dotyczące ich wpływu na organizm młodego człowieka oraz ryzyka, które wiąże się z ich używaniem
• ustalić obowiązujące nastolatka zasady, np. dotyczące zakazu spożywania alkoholu, używania nikotyny i narkotyków, godziny wieczornego powrotu do domu itp.

Rodzic/opiekun obserwuje różne sygnały ostrzegawcze, które mogą (ale nie muszą) wskazywać na to, że nastolatek używa substancji psychoaktywnych

Co powinien zrobić rodzic/opiekun?

• podjąć z nastolatkiem poważną rozmowę na temat swoich obserwacji i powodów zmiany zachowania dziecka; rozmowa powinna być prowadzona w życzliwej, a zarazem stanowczej atmosferze,
• przypomnieć (lub ustalić) zasady i konsekwencje wynikające z ich łamania.

Nastolatek po raz pierwszy wrócił do domu pod wpływem środków psychoaktywnych

Co powinien zrobić rodzic/opiekun?

• przeprowadzić z nastolatkiem rozmowę interwencyjną,
• przypomnieć zasady i konsekwencje wynikające z ich łamania.

Nastolatek, mimo wcześniejszej umowy, wraca do domu pod wpływem środków psychoaktywnych

Co powinien zrobić rodzic/opiekun?

• ponownie porozmawiać z nastolatkiem,
• wyciągnąć konsekwencje,
• sprawdzać, czy dziecko zachowuje się zgodnie z umową.

Nastolatek mimo podjętej interwencji łamie ustalenia i nadal używa substancji psychoaktywnych

Co powinien zrobić rodzic/opiekun?

• poszukać pomocy u specjalisty.

O tym jak w takiej sytuacji rozmawiać z nastolatkiem i gdzie szukać pomocy już w poniedziałek…

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

Znaczenie dobrej więzi i relacji z nastolatkiem.

Choć nastolatek nie zawsze się do tego przyznaje, rodzice i opiekunowie są dla niego najważniejsi i w głębi duszy to z ich zdaniem liczy się najbardziej.

Dobra więź nastolatka z rodzicem/opiekunem z punktu widzenia przeciwdziałania zachowaniom ryzykownym (takim jak np. palenie marihuany, picie alkoholu, wagary, wykroczenia) jest najważniejszym czynnikiem chroniącym.

Czynniki chroniące to są takie cechy, umiejętności, właściwości dziecka/nastolatka i jego najbliższego otoczenia, które sprawiają, że jest ono bardziej odporne na negatywne wzorce i wpływy.

Rozwijanie czynników chroniących=większa szansa, że nastolatek nie będzie sięgał po narkotyki czy inne substancje psychoaktywne.

Czynniki, które chronią przed sięganiem po narkotyki i alkohol:

• pozytywny obraz siebie,
• umiejętność radzenia sobie z negatywnymi emocjami,
• pozytywne relacje z rówieśnikami, którzy mają negatywny stosunek do narkotyków,
• posiadanie planów na przyszłość i marzeń,
• dobry kontakt z rodzicami/opiekunami,
• posiadanie zainteresowań,
• zaangażowanie we naukę szkolną i życie szkoły,
• monitorowanie przez rodziców tego, w jaki sposób nastolatek spędza czas wolny.

Chcąc utrzymać dobrą więź z dorastającym dzieckiem warto uwzględnić następujące założenia:

• przyjmuj ze zrozumieniem, że nastolatek może mieć inne zdanie i chce mieć coraz większy wpływ na swoje życie (np. na sposób ubierania się, spędzania czasu z kolegami, zainteresowania),
• okazuj zainteresowanie tym, co przezywa i co go zajmuje- nic tak nie pomaga, jak to, że ktoś nas wysłucha i próbuje zrozumieć, co się z nim dzieje,
• zadbaj o to, żeby nastolatek miał swój własny kąt czy przestrzeń, która będzie tylko jego królestwem (najlepiej swój pokój; jeżeli nie może mieć swojego pokoju, niech ma np. własne biurko/szafkę w pokoju, które/która jest tylko do jego dyspozycji),
• staraj się spędzać z nastolatkiem czas; nie zrażaj się tym, że nastolatek szuka kontaktu z innymi osobami lub okazuje, że nie jest zainteresowany; ważne jest dla niego, żeby wiedział, że jesteś do dyspozycji, jeżeli będzie Cię potrzebować,
• pozwól mu na prywatność, czyli na to, ze ma on swoje sprawy, z którymi nie chce się dzielić z rodzicami/opiekunami,
• zaakceptuj chwiejność emocjonalną nastolatka; zmiany, które przynosi okres dorastania, sprawiają, że jest mu często trudno nad sobą zapanować, co nie znaczy, że nie masz na to reagować,
• nazywaj uczucia nastolatka, np. Złościsz się, bo nie zgadzam się, żebyś wrócił tak późno oraz reaguj z perspektywy własnych uczuć, np. Jest mi przykro, kiedy mówisz do mnie podniesionym głosem i przeklinasz. Jeśli bedziesz nadal w ten sposób postępować nie będę chciał(a) z tobą rozmawiać. Właśnie dzięki temu nastolatek uczy się panowania nad sobą, lepiej rozumie to, co sam przezywa i co w związku z nim przeżywają inne osoby,
• nie traktuj zainteresowania nastolatka rówieśnikami jako odrzucenia Ciebie; pamiętaj, że dobre relacje z rówieśnikami na tym etapie jego rozwoju są dla niego bardzo ważne i bardzo mu potrzebne,
• unikaj pouczania, wyśmiewania, krytykowania, grożenia- to może przyczynić się do psucia relacji i sprawić, że nastolatek będzie szukał akceptacji gdzie indziej,
• uwzględniaj zdanie nastolatka w domowych sprawach, konfliktach czy rodzinnych planach.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

Jak wspierać dziecko w pokonywaniu trudności?

Drodzy Rodzice! Zgodnie z kalendarzem roku szkolnego w maju podczas zebrania z rodzicami zaplanowana była pedagogizacja dotycząca wspierania dzieci w pokonywaniu trudności. Miała ją dla Państwa poprowadzić Pani Marta Bownik- Bączek, pracownik Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Malborku. Z wiadomych względów zebranie się nie odbyło, ale Pani Marta postanowiła przekazać Państwu kilka słów od siebie:

„Jak wspierać dziecko z niepełnosprawnością intelektualną w dobie epidemii (i nie tylko)?”

Drodzy Rodzice!

Od paru lat mam zaszczyt i przyjemność pracować na co dzień z rodzicami dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Obserwuję, znam i staram się udzielać wsparcia rodzicom dorosłych już osób niepełnosprawnych. Prowadzę grupy wsparcia dla rodziców takich dzieci. Każdy etap życia z dzieckiem z niepełnosprawnością przynosi inne wyzwania, przed jakimi stają rodziny.

Zastanawiałam się, co może Wam, Drodzy Państwo, napisać osoba, która na własnej skórze nie zna trudu codziennego życia z dzieckiem niepełnosprawnym.

Wiem, że wielu z Was walczy o lepsze jutro, zmaga się z ogromną ilością przeciwności losu. Trudy dnia codziennego urastają nieraz do rangi góry lodowej.

W obecnym, tak ciężkim dla wszystkich czasie, Wy, Drodzy Państwo, stanęliście przed dylematem pozostania swojego dziecka w domu. Pozostania dziecka, które na co dzień przebywało w szkole, nieraz też w internacie, objęte opieką nauczycieli, wychowawców i mając zapewnione towarzystwo rówieśników, jakże ważne dla młodych, rozwijających się ludzi. Tam, w przyjaznym otoczeniu mogło realizować swoje pasje i rozwijać się. Uczyć się, bawić i czuć, że życie ma swój rytm i sens.

Wiem, że w wielu domach, żyje się teraz trudniej, niż kiedykolwiek. Brak wsparcia, możliwości podzielenia się przemyśleniami z bliskimi, koleżankami, kolegami, konieczność przebywania ze sobą non stop w tym samym gronie, brak dotychczasowych sposobów spędzania czasu-  jeżdżenia do rodziny, codziennego wychodzenia do szkoły, wspólnego robienia zakupów. A do tego towarzyszące nam wszystkim obawy przed zarażeniem się, przed chorobą?

Myślę, że najważniejsze, co mogę obecnie zaproponować Państwu, na ten tak trudny moment, to oprócz słów pełnych zrozumienia i otuchy- ?Damy radę!? ?Będzie jeszcze pięknie!?, proste, codzienne sposoby, na poradzenie sobie z trudnymi uczuciami. Uczuciami swoimi i dzieci.

Pamiętajmy, że, aby móc być dobrym, wspierającym rodzicem dla swojego dziecka, najpierw trzeba zadbać o samego siebie. A więc:

Codziennie zadbaj o chwilę dla siebie (Drogi Rodzicu- zrób coś miłego, co przyniesie Ci chwilę wytchnienia)- może to być ciepła kąpiel, dobra kawa, herbata, czekolada, chwila na poczytanie, ulubiony serial. Najważniejsze, żebyś mógł odetchnąć, bez ładowania się wiadomościami z telewizji, bez myślenia o tym, na co nieraz nie masz teraz wpływu (?Co będzie dalej??, ?Co się z nami stanie?? i  tym podobne). Jeśli znajdujesz ukojenie w sprzątaniu- wspaniale, jeśli bardzo lubisz działać- rób remont, zmień układ mebli w pokoju, posegreguj rzeczy w dawno nie odwiedzanych szufladach. Każdy ma swoje sposoby na przetrwanie.

Zachęć swoje dziecko do stałego rytmu dnia. Na przykład codziennie wstajemy o tej samej porze, potem jemy wspólnie śniadanie, daję mojemu dziecku wykonywać czynności związane z przygotowaniem sobie posiłku, samodzielnym jedzeniem, toaletą, ubraniem się- w zależności od jego możliwości, po śniadaniu chwila relaksu. Potem zaglądamy do kart pracy, trochę treningu dla głowy, trochę nauki, czytania, liczenia. Zagrajmy w grę. Pośpiewajmy razem. Możemy wyjść na spacer, a jeśli mamy ogródek- skorzystać z wiosennego słońca, obserwować rośliny, słuchać śpiewu ptaków. Oczywiście to tylko przykład. Sami na pewno wiecie, jaki rytm dnia jest dla Was najlepszy 🙂

Ważne jest utrzymanie stałego rytmu. Ważne by dzień był przewidywalny. To porządkuje nasz świat i przynosi spokój. Dzieciom daje poczucie bezpieczeństwa. Zawsze. Niezależnie ile mają lat.

Ważna jest określona ilość snu, żeby organizm był zdrowy, odporny na choroby i abyśmy czuli się dobrze w ciągu dnia, nie byli nerwowi i nie złościli się z byle powodu (ilość snu przeciętnie wystarczająca dla dorosłego człowieka to około 8 godzin, ale niektórzy potrzebują go więcej, niektórzy trochę mniej).

Jeśli czujesz się zmęczony, osłabiony pozwól sobie na drzemkę w ciągu dnia. To bardzo ważne, żeby organizm miał czas odpocząć. Drzemka to nie lenistwo, tylko dbanie o zdrowie 🙂

Naucz się wykonywać z dzieckiem proste ćwiczenia oddechowe i wizualizacje (gdy uspokoisz swój oddech, twoja głowa też będzie spokojniejsza).

Schemat do wykorzystania: I. Fornalik, K. Pachniewska, J. Płuska, Pewny start. Poznać i zrozumieć uczucia. Jak radzić sobie z uczuciami?, PWN Wydawnictwo Szkolne, Warszawa 2018

Bardzo ważna jest aktywność fizyczna. Taka, na którą możecie sobie pozwolić. Jeśli lubicie biegać- super, róbcie to. Jeśli chodzicie z kijkami- także. Każdego dnia o stałej porze róbcie wymachy ramion (5 jedną ręką, 5 drugą), otwórzcie okno podczas ćwiczeń, teraz bieg w miejscu- 5 minut, albo ile dacie radę- może być krócej). Przysiady, wymachy nóg przy krześle. Ważne jest, żeby wstać z kanapy i usprawnić swoje ciało. Dzięki temu nasza głowa będzie się też czuła znacznie lepiej! Jeśli jesteście zaawansowanymi miłośnikami sportu możecie sięgnąć po profesjonalny trening. Na YouTube są bezpłatne filmiki np. Pani Ewy Chodakowskiej.

Dobrze zrobi wspólny spacer, wyjście do ogrodu, wyjazd do lasu (o ile istniejące akurat przepisy nam na to pozwalają).

Dajmy w tym trudnym czasie naszym dzieciom dużo cierpliwości

Doceniajmy, to, co robią dobrego.  To, co już potrafią. Jeśli to jest zrobienie kanapki- super!, Jeśli Wasze dziecko szyje piękne rzeczy na maszynie- brawo! Maluje- cudownie! Lubi czytać romanse- fantastycznie! Utrzymuje kontakt z koleżankami i kolegami przez internet- fajnie, to ważne, żeby mieć przyjaciół.

Wymyślcie coś, czego w tym czasie, gdy ciągle nie ma normalnej szkoły, Wasze dzieci mogą nauczyć się nowego?- nastawić pranie w pralce, uprasować ścierki, umyć naczynia, upiec ciasto, wykonać ozdobę do własnego pokoju. Możliwości są nieograniczone.

Pamiętajmy, że najważniejsze, żeby się wspierać i rozmawiać o tym, co czujemy, jak się czujemy, co nas trapi. Rozmawiać z naszym dziećmi.

Czasem, gdy trudno jest Wam i Waszym dzieciom opanować emocje, trzeba wziąć kilka głębokich oddechów: liczymy do pięciu robiąc wdech- zatrzymanie na chwilę- liczymy do siedmiu robiąc wydech.  Jeśli trzeba powtarzamy wielokrotnie. To działa! Powodzenia!

Życzę Państwu dużo zdrowia i wszelkiej pomyślności

Psycholog kliniczny, pracownik Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Malborku, Marta Bownik- Bączek

Zachowania ryzykowne u nastolatków

Mózg nastolatka nie jest jeszcze całkowicie ukształtowany, dlatego nie jest on w stanie w pełni kontrolować swojego zachowania i być odpowiedzialnym.

Duże zmiany dotyczące właściwie każdej sfery życia nastolatka, związane z tym silne emocje, potrzeba próbowania nowych zadań oraz silniejszy niż do tej pory wpływ rówieśników wpływają na to, że nastolatki są bardziej podatne na podejmowanie zachowań ryzykownych. Próbowanie używek przez nastolatka nie jest więc niczym nadzwyczajnym. Nastolatek próbuje w ten sposób poczuć się dorosłym, któremu wszystko wolno.

Zachowania ryzykowne to takie zachowania, które narażają człowieka na duże ryzyko negatywnych konsekwencji, np. urazów, wypadków, zatruć, przedawkowań, utraty zaufania, konfliktów z prawem. do tego typu zachowań należą między innymi:

• palenie marihuany lub próbowanie innych narkotyków i dopalaczy,
• picie alkoholu,
• palenie papierosów,
• jazda motorem bez kasku
• jazda rowerem pod wpływem alkoholu,
• wagarowanie,
• pływanie w niedozwolonym miejscu itp.

Branie narkotyków w okresie dorastania naraża młodzież m.in. na:

• wypadki i urazy wynikające z utraty kontroli nad swoim ciałem i trzeźwą oceną sytuacji 9np. udział w wypadku komunikacyjnym, zostanie napadniętym, wykorzystanym seksualnie, udział w bójce),
• zaburzenia pracy mózgu (substancje psychoaktywne są szczególnie niebezpieczne dla młodzieży ze względu na to, że ich mózg cały czas się rozwija); w konsekwencji zażywania substancji psychoaktywnych osłabiają się: pamięć, koncentracja uwagi, możliwości uczenia się,
• konsekwencje prawne (np. nadzór kuratora, sprawa w sądzie rodzinnym),
• możliwość uzależnienia się w przyszłości

Inne substancje: napoje energetyczne

Środkami, które coraz częściej można zobaczyć u nastolatków, są napoje energetyzujące. Zawierają one cukier, substancje pobudzające, czyli tzw. stymulatory (np.kofeina, guarana). Mimo że takie substancje, jak np.tauryna czy witamina B, mogą dawać wrażenie, że napój jest nieszkodliwy, trzeba pamiętać, że działanie tych napojów opiera się na zmuszeniu organizmu do wykorzystania tkwiących w nim rezerw energetycznych. W krótkim czasie od wypicia odczuwa się więc pobudzenie, ale parę godzin później- wyczerpanie. Napoje energetyczne mogą doprowadzić do odwodnienia. Bardzo niebezpieczne jest używanie tych napojów wraz z substancjami psychoaktywnymi, które działają pobudzająco, np z amfetaminą czy ekstazami. Wówczas może dojść do przegrzania organizmu, a w konsekwencji do poważnych problemów zdrowotnych zagrażających życiu.

Czynniki, które zwiększają ryzyko sięgania po narkotyki to między innymi:

• trudności w relacjach z innymi ludźmi (np. z bliskimi, z rówieśnikami, z innymi ważnymi osobami): konflikty, bycie odrzuconym i nieakceptowanym,
• kontakt z grupami lub osobami, które używają substancji psychoaktywnych,
• niskie poczucie własnej wartości, czyli myślenie o sobie w negatywny sposób (jako o kimś nieważnym i mało wartym dla innych),
• nieradzenie sobie z emocjami, co wyraża się np. w kłopotach w kontrolowaniu swojego zachowania, poprzez agresywne zachowanie, okaleczanie się,
• przekonanie nastolatka, że używanie substancji psychoaktywnych jest szeroko rozpowszechnione i akceptowane,
• postawa rodziców i opiekunów wobec substancji psychoaktywnych: jeżeli rodzice przyzwalają na używanie substancji psychoaktywnych przez dorastające dzieci (alkohol, papierosy, narkotyki).

Częstowanie dzieci czy nastolatków alkoholem i innymi środkami odurzającymi wykształca w nich przekonanie, że jest to naturalne i powszechne!

Magdalena Fiturska, Marta Kwiatkowska

Czas na trening

Skuteczna reprymenda…

…czyli jak powiedzieć nastolatkowi, że coś nam się nie podoba i czegoś nie akceptujemy w jego zachowaniu?

• nazwanie tego co czujesz + opisanie zachowania nastolatka, np.: „Przykro mi, że nie posprzątałeś swojego pokoju.”
• nazwanie tego, co czujesz + opisanie zachowanie nastolatka + nazwanie tego, czego od niego oczekujesz, np. „Przykro mi, że nie posprzątałeś swojego pokoju. Chciałabym, żebyś go dzisiaj posprzątał.„
• nazwanie tego, co czujesz + opisanie zachowanie nastolatka + nazwanie tego, czego od niego oczekujesz + nazwanie konsekwencji, które nastąpią w przypadku złamania zasady, np. „Przykro mi, że nie posprzątałeś swojego pokoju. Chciałabym, żebyś go dzisiaj posprzątał. Jeśli tego nie zrobisz, wieczorem nie wyjdziesz do kolegów.„

Ćwiczenie: Przypomnij sobie, kiedy ostatnio Twoje dziecko zrobiło coś, co Ci się nie podobało, np. złamało ustaloną zasadę, nie wywiązało się z obowiązku itp. Korzystając z przedstawionego wzoru, wybierz najbardziej pasujący Ci sposób konstruowania reprymendy i stwórz swój własny komunikat:

Zdenerwowało mnie/Rozzłościło mnie/Nie podoba mi się, że…………………………………………………………….

Chcę/nie chcę/zależy mi na tym, żebyś……………………………….

Jeżeli tego nie zrobisz, to………………………………

Ważne! Aby wyciągać konsekwencje wobec swojego dziecka najpierw w domu muszą zostać wypracowane i ustalone zasady. W przypadku nastolatka powinny być one raczej wspólnie wypracowane a nie narzucone z góry (jeżeli do tej pory nie funkcjonowało to w naszych domach). Określamy, co należy do obowiązków dziecka/ nastolatka oraz czas ich wykonania. Jeśli dziecko ma raz dziennie wynosić śmieci i nie określiliśmy, że rano, po obiedzie, czy wieczorem, to cierpliwie czekamy do północy 🙂 zanim wyciągniemy konsekwencje.

Jak chwalić nastolatka?

• nazwanie tego, co czujesz + opisanie zachowania, osiągnięcia nastolatka, np. „Bardzo mi miło, gdy tak starannie zmywasz naczynia.„
• nazwanie tego, co czujesz + opisanie zachowania, osiągnięcia nastolatka + podsumowanie tego, co udało się mu zrobić, np. „Bardzo mi miło, gdy tak starannie zmywasz naczynia. To się nazywa „dobra robota””

Ćwiczenie: Przypomnij sobie 10 rzeczy z ostatniego tygodnia, za które możesz pochwalić swoje dziecko. Może to dotyczyć najprostszych spraw (sprzątanie, aktywność szkolna, aktywność pozaszkolna, zachowanie, zrobienie czegoś dla innej osoby, zrobienie czegoś do jedzenia, itp.).

Mogę pochwalić moje dziecko za następujące rzeczy………..

Bardzo podobało mi się/ ucieszyło mnie…………

To się nazywa…………

Ważne! Przy chwaleniu dziecka nie mów: ale śliczny rysunek, jak super zjeżdżasz, pięknie się bawisz, itp. „Tradycyjne chwalenie”, czyli tzw. puste pochwały, chwilowo mogą poprawić samopoczucie, ale w długim okresie nie będą wzmacniać dziecka ani motywować go do dalszego wysiłku. Dostrzegaj, akceptuj, słuchaj, zaciekaw się tym, co jest dla dziecka ważne: „widziałam jak zjechałeś!” Opisz, co widzisz/co czujesz: „Książki na półce, dywan odkurzony, pościelone łóżko. Miło jest wejść do takiego pokoju.”, „Bawisz się klockami, które dostałeś od wujka? Cieszę się, że zająłeś się nimi, a ja mogę popracować.”

Uwaga i czas poświęcony dużo bardziej wzmocni Twoje dziecko niż najlepsze oceny i epitety!

Radzenie sobie z emocjami

Jak rozwijać umiejętności radzenia sobie z emocjami u nastolatka? najlepiej robić to poprzez nazywanie jego uczuć i przezyć, czyli tzw. odzwierciedlanie:

• nazwanie tego, co czuje Twoim zdaniem nastolatek + powód lub przyczyna tych emocji/przeżyć, np. „Wydaje mi się, że jesteś zły, że nie pozwalam ci wyjść teraz z domu.”

Ważne! Najlepiej jest zaznaczać, że dzielisz się tylko swoimi przypuszczeniami i wyobrażeniami (wydaje mi się, mam wrażenie), a nie wyrażasz ostateczną opinię (uważam, że czujesz). Wówczas nastolatek może się do tego odnieść i jeśli czuje coś innego niż myślisz, powiedzieć o tym. Dzięki temu Ty lepiej poznasz dziecko, a ono uczy się nazywania tego, co czuje.

Ćwiczenie: Przypomnij sobie sytuację z ostatniego tygodnia, w której zauważyłaś, że Twoje dziecko coś ważnego dla siebie przeżywa. Może to był smutek, a może radość, złość czy niepokój? Spróbuj teraz ułożyć, zgodnie z przedstawionym wzorem, wypowiedź nazywającą emocje dziecka:

Wydaje mi się/mam wrażenie/mam poczucie, że czujesz/jesteś/jest ci:…………………………….bo/ponieważ:…………………..

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

Zmiany w relacjach z ludźmi

W dzieciństwie najważniejszymi osobami byli rodzice lub opiekunowie. Wraz z dorastaniem coraz większego znaczenia nabierają rówieśnicy oraz niebędące rodzicami osoby dorosłe, które z różnych powodów nastolatek może postrzegać za swoje nowe autorytety. Nie oznacza to, że rodzice, czy opiekunowie przestają być ważni. Nadal pozostają dla nastolatka najważniejszymi osobami, ale na tym etapie swojego rozwoju głównym zadaniem młodego człowieka jest znalezienie swojej drogi życiowej oraz ukształtowanie swoich kontaktów towarzyskich i społecznych. Dlatego tak dużego znaczenia zaczynają nabierać dla niego rówieśnicy oraz osoby dorosłe spoza kręgu najbliższej rodziny.

„Zauroczenie” rówieśnikami i osobami dorosłymi spoza rodziny oraz negowanie tego, co zna i w czym się wychował nastolatek, pomaga mu w rozeznaniu się, kim jest, czego chce, co jest dla niego ważne.

Co nie powinno dziwić w zachowaniu nastolatka?

• angażowanie się w bliskie relacje z rówieśnikami,
• spędzanie coraz większej ilości czasu z rówieśnikami, którzy podzielają jego zainteresowania,
• buntowanie się przeciwko rodzicom/opiekunom

Co nie pomaga w relacji z nastolatkiem?

• stosowanie kar bez wcześniejszej rozmowy z nastolatkiem o tym, w jakich okolicznościach nastąpią (np. nastolatek spóźnia się po raz pierwszy do domu, rodzice bez uprzedzenia dają mu szlaban na komputer),
• gniewanie się czy obrażanie, kiedy nastolatek nie chce spędzać czasu z rodzicami/opiekunami
• nieliczenie się ze zdaniem nastolatka

Co pomaga w relacji z nastolatkiem?

• wspólne ustalenie zasad związanych z życiem rodzinnym i konsekwencji, które poniesie nastolatek w przypadku ich złamania (np. nastolatek spóźnia się po raz pierwszy do domu, rodzice rozmawiają z nim o tym i ustalają, że jeżeli następnym razem się spóźni, kolejnego dnia nie wyjdzie wieczorem ze znajomymi),
• rozmawianie o tym, co się dzieje z perspektywy własnych uczuć,
• okazywanie zainteresowania aktywnością nastolatka,
• dawanie mu wsparcia i zrozumienia.

Kara, która nie została wcześniej ustalona z dzieckiem, że nastąpi w sytuacji, kiedy złamie zasadę czy umowę, często wywołuje w nim poczucie, że zostało przez rodzica/opiekuna źle potraktowane. W takiej sytuacji w młodym człowieku narasta bunt i poczucie niesprawiedliwości. Tymczasem kara powinna skłaniać nastolatka do zastanowienia się nad swoim postępowaniem i dokonania zmiany zachowania. Dużo bardziej skuteczna i sprawiedliwa w takiej sytuacji jest konsekwencja, o której dziecko zostało uprzedzone, że nastąpi, gdy złamie zasadę czy umowę.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

Zmiany psychologiczne w okresie dojrzewania

W okresie adolescencji zwiększają się możliwości związane z myśleniem, zapamiętywaniem i dokonywaniem innych złożonych procesów myślowych. Rozwija się również wyobraźnia i spostrzeganie. W efekcie u młodych ludzi rośnie umiejętność krytycznego myślenia, co niestety czasem przybiera postać krytycyzmu wobec dorosłych i otaczającego świata.

Dorastanie przynosi również wyraźne zmiany w sposobie przeżywania i wyrażania swoich emocji. Nastolatek potrafi w krótkim czasie przejść od jednej skrajności w drugą, od przeżywania dumy do przygnębienia. To właśnie obniżony nastrój, nazywany niekiedy „depresyjnym”, jest cechą charakterystyczną tego okresu życia. Choć często, w poczuciu dorosłych, potrafi pojawiać się w trudnych do zrozumienia okolicznościach, obniżony nastrój nastolatka jest jego swoistą odpowiedzią na przeżywane w tym czasie wyzwania. Warto pamiętać, że bywa to uciążliwe nie tylko dla otoczenia, ale i dla samego nastolatka.

W tym okresie życia rozwija się również wrażliwość społeczna. Dużego znaczenia nabierają inni ludzie. Nastolatek potrafi w swoim zachowaniu brać pod uwagę dobro innych ludzi.

Zwykle właśnie w okresie nastoletnim rodzą się pierwsze trwałe przyjaźnie, pierwsze zauroczenia.

Co nie powinno nas dziwić w zachowaniu nastolatka?

• podkreślanie swojego zdania
• krytykowanie i negowanie dorosłych
• zmienność nastrojów
• trudności w kontrolowaniu swojego zachowania

Co nie pomaga w relacji z nastolatkiem?

• robienie sobie żartów z nastolatka (może on przezywać to jako coś, co go upokarza i wzmacnia w nim przekonanie, że jest niewiele wart)

Co pomaga w relacji z nastolatkiem?

• rozmawianie z nastolatkiem o tym, co myśli i co przeżywa,
• reagowanie na jego krytyczne osądy z punktu widzenia własnych uczuć (np. Jest mi przykro, że nie zgadzasz się ze mną; Bardzo mnie denerwuje, kiedy tak mówisz)
• wspieranie samodzielności nastolatka i wzmacnianie jego wiary w swoje możliwości.

Magdalena Fiturska, Marta Kwiatkowska

Zmiany biologiczne w okresie dojrzewania

Najbardziej zauważalne są zmiany dotyczące ciała nastolatków. Za sprawa aktywności hormonów płciowych dziewczęta nabierają cech kobiecych, a chłopcy męskich. Młode osoby nierzadko reagują zawstydzeniem na zachodzące zmiany. Rosnące piersi, owłosienie, trądzik mogą wprawić w zakłopotanie.

Zmiany następujące w ciele mogą stać się dla młodych osób źródłem niepokoju i obaw. W przypadku dziewcząt ich źródłem są zwłaszcza pierwsze miesiączki.

Młodym osobom, niepewnym swojej atrakcyjności, bardzo zależy na tym, by być akceptowanym i lubianym przez innych. Pojawiać się zatem mogą obawy, czy to, jak wyglądają i jakimi się stają, spotka się z akceptacją innych. W tym czasie coraz większego znaczenia nabiera sprawa poczucia własnej atrakcyjności. Wraz z dojrzewaniem biologicznym pojawiaja się także potrzeby seksualne.

Potrzeby seksualne budzą nie tylko podekscytowanie, ale również niepokój. Chłopcy z reguły szybciej niż dziewczęta dążą do kontaktów intymnych.

Co nie powinno nas dziwić w zachowaniu nastolatka?

• skupianie się na swoim wyglądzie (narzekanie na swój wygląd, sterczenie przed lustrem, szukanie potwierdzenia, że wystarczająco dobrze wygląda)
• reagowanie zawstydzeniem, złością, wycofaniem na wszelkie komentarze dotyczące wyglądu

Co nie pomaga w relacji z nastolatkiem?

• robienie sobie żartów z wyglądu nastolatka
• komentowanie dojrzewania nastolatka w obecności innych osób
• traktowanie nastolatka jak małego dziecka

Co pomaga w relacji z nastolatkiem?

• okazywanie zrozumienia dla niepewności i innych trudnych emocji nastolatka
• rozmawianie z nastolatkiem, na czym polega dojrzewanie
• rozmawianie na temat sposobów dbania o siebie (np. higiena ciała), również w relacjach z innymi (np. szacunek dla siebie, odmawianie)

Szereg istotnych zmian, które młodzi ludzie obserwują u siebie, powoduje, że są oni zazwyczaj niepewni swojej wartości.

Magdalena Fiturska, Marta Kwiatkowska

Moje dziecko dorasta!

na podstawie „Moje życie, mój wybór” materiały dla rodziców i opiekunów, opracowanie: Karolina Van Laere, Kinga Sochocka

Okres dorastania przynosi zarówno samym nastolatkom, jak i ich rodzicom czy opiekunom wiele wyzwań. Nic w tym dziwnego. Ogrom zmian, które niesie ze sobą dojrzewanie, potrafi przyprawić o zawrót głowy. Ktoś, kto do niedawna był dzieckiem, zaczyna się stopniowo usamodzielniać i stawać się dorosłym. coraz częściej na różne tematy ma swoje zdanie, coraz częściej zastanawia się nad tym, co będzie robić w przyszłości. Uczy się brania odpowiedzialności za siebie.Nabieranie samodzielności i poznawanie nowych, dorosłych, możliwości potrafi jednak stwarzać pewne zagrożenia. Młodzież może bowiem wykazywać większą skłonność do podejmowania zachowań ryzykownych niż dorośli czy dzieci. Dlatego należy podejmować działania, które mogą temu zapobiec. Podstawową rolę przypisuje się tutaj rodzicom i opiekunom. Dzięki dobrej relacji z nastolatkiem rodzic lub opiekun ma większy wpływ na dokonywane przez młodego człowieka wybory czy decyzje. Poza tym z pozytywnej więzi z dorosłym młodzi ludzie czerpią wiele dobrych dla siebie doświadczeń, na podstawie których kształtują m.in. swoją samoocenę, poczucie wartości, umiejętności radzenia sobie z przeciwnościami.

Celem okresu dorastania jest uzyskanie przez dziecko samodzielności i dojrzałości. To czas, w którym młoda osoba musi sobie odpowiedzieć na pytanie „kim jestem”. Podejmowanie samodzielnych decyzji, próbowanie różnych rzeczy po swojemu pomaga rozpoznawać nastolatkowi, czego potrzebuje i co jest dla niego ważne. Dzięki temu stopniowo buduje swoją niezależność i autonomię. Zmiany dotyczą wszystkich obszarów życia młodego człowieka: jego ciała, psychiki i relacji z innymi ludźmi.

Adolescencja (bo tak specjaliści nazywają okres dorastania) zaczyna się zwykle około 11 roku życia. Choć do tej pory uważano, że dojrzewanie kończy się ok. 20 roku życia, badania prowadzone w ostatnich latach dowodzą, że mózg pełną dojrzałość osiąga dopiero około 25 roku życia.

Kolejne obszary będziemy omawiać w następnych odsłonach.

Magdalena Fiturska, Marta Kwiatkowska

Bezpieczeństwo w sieci

Izolacja społeczna, w której się znajdujemy spowodowała, że znaczna część naszej aktywności życiowej przeniosła się do świata wirtualnego. Dostrzegamy wiele korzyści- możemy się kontaktować z innymi osobami, robić zakupy on-line, uczyć się zdalnie, zwiedzać muzea, oglądać filmy i korzystać z innych rozrywek. Wielu dorosłych ale przede wszystkim dzieci spędza dużo więcej czasu „w sieci” niż przed wybuchem pandemii. Dlatego tym bardziej należy zwrócić uwagę na bezpieczeństwo naszych dzieci ale i nas samych.

O czym pamiętać? Przede wszystkim:

• ustalić czas korzystania z komputera, tabletu czy telefonu
• zabezpieczyć przeglądarki internetowe odpowiednim filtrem blokującym niedozwolone treści
• rozmawiać z dziećmi na temat cyberprzemocy
• uczulać, by nie ujawniało swoich danych osobowych i nie zapraszało do grona znajomych osób nieznanych
• uczyć kultury bycia on-line (przede wszystkim słownictwa, nie zamieszczania obraźliwych i wulgarnych komentarzy, czy zdjęć)
• zwracać uwagę, że nie wolno bez niczyjej zgody robić zdjęć, nagrywać, publikować czyjegoś wizerunku (dotyczy to także zajęć on-line z nauczycielem)
• za każdym razem, gdy odchodzimy od komputera wylogować się z konta

Zachęcamy do obejrzenia filmu – poradnik dla rodziców na temat bezpieczeństwa dzieci w internecie:

Magdalena Fiturska, Marta Kwiatkowska

Sytuacja z jaką aktualnie mamy do czynienia wywołuje u wielu osób wyższy niż zazwyczaj poziom lęku, a co za tym idzie jesteśmy w sytuacji nadmiernego stresu. Stres i pokonywanie sytuacji stresujących jest elementem rozwoju i efektywnego funkcjonowania człowieka. Dla prawidłowego rozwoju psychofizycznego istotne jest, by poziom stresu utrzymywał się w optymalnych dla nas natężeniach, czyli żeby go nie było ani zbyt dużo, ani zbyt mało. Nadmierny stres, który wychodzi poza ramy tolerancji człowieka, wpływa na znaczące pogorszenie jego funkcjonowania. Ilustruje to poniższy rysunek.

Poziom krytyczny dla przekształcania się stresu w dystres jest zróżnicowany indywidualnie i zależy od wielu czynników. Istotne znaczenie mają między innymi uwarunkowania biologiczne z którym człowiek się rodzi,  relacje w rodzinie, historia doświadczeń, moment rozwojowy w życiu człowieka, czas trwania stresu, i subiektywna ocena sytuacji stresującej.

To co jest ważne, to dbanie o to, by poziom stresu nie przekraczał krytycznego dla nas punktu w którym przekształca się w dystres. Długotrwały i zbyt obciążający stres istotnie wpływa na rozwój trudności emocjonalnych, znacząco obniża również odporność organizmu, co w zaistniałej sytuacji jest niekorzystne.

Kiedy doświadczamy sytuacji stresującej wzrasta w nas poziom odczuwanego lęku. Lęk jest źródłem ważnych dla nas informacji. Emocja ta daje nam możliwość wprowadzenia zachowań adaptacyjnych i prewencyjnych, które przyczynią się do lepszego przejścia przez trudne doświadczenie. Może to skutkować wzmocnieniem poczucia sprawstwa i kontroli.

Ważne jest również, by nie dodawać sobie informacji generujących zbyt duży wzrost lęku, ponieważ może się to przerodzić w panikę, a panika wprowadza dysfunkcje w naszym działaniu. Wprowadzenie ram czasowych (czyli np. do dwóch razy dziennie) oglądania aktualnych informacji o sytuacji związanych z koronawirusem, może znacząco wpłynąć na utrzymanie lęku w optymalnym dla nas natężeniu. W radzeniu sobie ze stresem pomocne mogą być techniki relaksacyjne. Korzystny efekt może dać uświadomienie sobie co się lubi robić i robienie tego w miarę możliwości. Wzmacniające działanie ma również doświadczanie sytuacji, które sprawiają nam radość, jak i wzmacnianie relacji z bliskimi osobami, choćby przez kontakt telefoniczny.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

Jak przetrwać pandemię i nie zwariować…?

Wszyscy mamy już dosyć. Dosyć siedzenia w domu….Dosyć stania w kolejce do sklepu…..Dosyć wiadomości o koronawirusie…Dosyć organizowania czasu dzieciom, żeby się nie nudziły….Dosyć nauki w domu….Dosyć tłumaczenia dlaczego nie mogą iść na podwórko, plac zabaw, itp….Wszyscy jesteśmy już zmęczeni tą sytuacją. Do tego dochodzą inne problemy. Często lęk i niepewność, co przyniesie jutro, obawa o utratę pracy a zatem i środków do życia, tęsknota i troska o bliskich, którzy są daleko. Faktem jest, że koronawirus i wszystko co z nim związane zajmuje znaczną część naszego życia.

Co zatem zrobić by mniej się bać? Co zrobić by pomóc sobie i swoim dzieciom przetrwać ten trudny czas?

Przede wszystkim rozróżnić to, na co mam wpływ (i tym się zajmować) od tego na co nie mam wpływu (a więc myślenie i zajmowanie się tym jest stratą czasu i marnowaniem mojej energii życiowej)! Niech pomocą i inspiracją będzie poniższy obrazek.

Marta Kwiatkowska, Magdalena Fiturska

O emocjach ciąg dalszy…

W ostatnim wpisie jedna z propozycji pomocy dziecku mówiła: „Poszukaj potrzeb dziecka, które kryją się za przeżywanymi emocjami (zawsze coś jest po drugiej stronie!!)„. Najczęstszymi potrzebami dziecka, kryjącymi się za ?trudnymi? emocjami są:

bezpieczeństwo, szacunek, nasza uwaga, zainteresowanie jego sprawami.

Dojrzała, adekwatna reakcja rodzica, uczy dziecko rozpoznawać swoje emocje i potrzeby. Buduje relację opartą na zaufaniu, szacunku i akceptacji. Dziecko uczy się, że to co przeżywa jest dla rodzica ważne (ono jest ważne!!), że to akceptujemy i wsłuchujemy się w jego potrzeby.

W ten sposób dziecko nabywa poczucia, że jest wartościowe!, co stanowi fundament jego poczucia własnej wartości na całe życie.

A co, jeśli sami nie potrafimy poukładać własnych odczuć?

• Musimy pamiętać, że zachowanie naszego dziecka jest bodźcem, który wywołuje w nas ? rodzicach trudne, silne emocje (np. zachowanie dziecka wyzwala w nas złość, frustrację, gniew, wstyd, itp).
• Uruchom myślenie, to pomoże Ci opanować emocje, które nie są dobrym doradcą w tym momencie.
• Unikaj komunikatów do dziecka, które mogłyby dawać mu informację, że to, co przeżywa, nie jest właściwe (?nie wolno się tak złościć?, ?natychmiast przestań płakać?).
• Unikaj komunikatów do dziecka, które zmuszą go do tłumienia tego, co w tym momencie dziecko przeżywa (?jak nie przestaniesz się tak złościć, to nie pójdziemy na plac zabaw?, ?nie wstydź się bo to nieładnie?).
• Pozwól dziecku przeżywać to, co przeżywa (dbając jego bezpieczeństwo i bezpieczeństwo otoczenia).
• Daj sobie prawo do przeżywania własnych emocji ? w ten sposób pokazujesz dziecku własną akceptację dla uczuć oraz swoją odpowiedzialność za to, co z nimi zrobisz.

Zastosuj KOMUNIKAT JA, który brzmi tak: (w sytuacji, gdy dziecko nam przerywa kiedy z kimś rozmawiamy):

• JESTEM ? zła/ czuję się ?(nazywam emocje)
• KIEDY ? mi przerywasz (wskazuję zachowanie, którego nie akceptuję)
• PONIEWAŻ ? teraz rozmawiam z ?(podaję powód)
• PROSZĘ poczekaj, za chwilę przyjdę do ciebie. (mówię, czego oczekuję).

Albo tak: ?Kasiu teraz jestem zła! Widzę, że to co przeżywasz jest dla ciebie trudne. Teraz potrzebuję chwili dla siebie. Jak tylko się uspokoję wrócę do Ciebie i porozmawiamy o tym, co ty teraz przeżywasz?.

Czasem lepiej mówić krótko: ?Proszę, nie teraz. Za chwilę porozmawiamy?.

Pamiętajmy o tym, aby ZAWSZE dotrzymać słowa i dopełnić złożonej obietnicy.

Mówmy o ZACHOWANIU, nie o OSOBIE! (to nie Kasia jest zła, lecz to co robi jest złe!) ? to bardzo ważne, ponieważ nie umniejsza wartości dziecka, a jedynie wskazuje na konkretne zachowania, które są niewłaściwe, nieakceptowane społecznie.

Zachęcam do wspólnego poszukiwania skutecznych i akceptowalnych sposobów okazywania różnych emocji…

Magdalena Fiturska, Marta Kwiatkowska

Kolejny dzień z dziećmi w domu….a w zasadzie kolejny tydzień. Chociaż w wielu przypadkach tempo życia wyraźnie wyhamowało, wielu z nas ma więcej czasu dla siebie, dzieci i rodziny to wcale nie jest łatwiej. Można się pokusić o stwierdzenie, że jest trudniej. Żyjemy „zamknięci” w „czterech ścianach”, a tymczasem na dworze coraz cieplej….Palce zabaw, parki aż proszą by z nich korzystać, a tymczasem z każdej strony słyszymy #zostań w domu! Padają pytania jak długo jeszcze? Kiedy się to skończy? Kiedy będziemy mogli pójść na spacer, na plac zabaw, pojechać na wycieczkę rowerową, odwiedzić przyjaciół? Pytań wiele a odpowiedzi brak. Pojawia się wobec tego wiele emocji zarówno u dzieci jak i u nas- dorosłych. Emocji często trudnych do wyrażenia i przyjęcia. Jak zatem sobie z nimi radzić?

Nie ma dobrych, ani złych emocji ? złe lub dobre są jedynie sposoby reagowania na nasze lub naszych dzieci emocje.

Nie mamy wpływu ani kontroli nad tym, czy emocje się pojawią. Możemy decydować o sposobie, w jaki zareagujemy, gdy emocja się pojawi.

Dzieci mają prawo nie rozumieć (nie umieć nazwać) przeżywanych emocji. Tego powinniśmy ich nauczyć.

Świat emocji dzieci jest spontaniczny, ekspresyjny, gwałtowny ? nie ma nad nimi refleksji i analizy, czy tak wypada czy nie.

Dzieci okazują swoje emocje na różne sposoby. Im silniej je demonstrują, tym bardziej potrzebują naszej pomocy. Np. złość dziecka okazywana w postaci płaczu, krzyku, agresji lub apatii ? to informacja dla rodziców: ?Pomóż mi, nie umiem poradzić sobie z tą sytuacją, z emocjami. To jest dla mnie za trudne. Nie potrafię sam uporać się z tym, co teraz czuję?. Reakcja dziecka na przeżywane emocje może polegać na ich TŁUMIENIU czy też IGNOROWANIU ? potęguje to ?przeżywanie? wewnętrzne, pojawia się jeszcze większy stres (reakcja na lęk), czasem tiki nerwowe, nocne moczenie się, jąkanie, itp. Tłumiona reakcja powoduje, że emocja powraca ze zdwojoną siłą ? wówczas ujarzmić ją jeszcze trudniej

Co mogę zrobić?

Wesprzyj dziecko w tym, co właśnie przeżywa.

Naucz go nazywać emocje ? pamiętaj, żeby umieć nazywać własne emocje (trenuj tę umiejętność przy każdej okazji z dzieckiem).

Poszukaj potrzeb dziecka, które kryją się za przeżywanymi emocjami (zawsze coś jest po drugiej stronie!!).

Porozmawiaj spokojnie.

Bądź (trwaj w spokoju) przy swoim dziecku (to niełatwe zadanie, ale możliwe!).

Magdalena Fiturska, Marta Kwiatkowska

Rodzicu, zastanawiasz się, w jaki sposób stworzyć plan dnia dla swojego dziecka? Nie jest to takie trudne jakby się mogło wydawać. Należy pamiętać o tym, żeby ująć w nim to, co najważniejsze: pora wstawania i pójścia spać, pory posiłków, obowiązki domowe i szkolne. Nie można oczywiście zapomnieć o relaksie i przyjemnościach. Jeśli nasz plan dnia będzie zgodny z naszym rodzinnym rytmem życia, nie będzie trudny do zrealizowania. Nie będzie sztucznie narzuconym obowiązkiem, ale czymś, co pomoże zmobilizować nasze dziecko do wykonywania różnych zadań, zapewni mu pewną przewidywalność, a co za tym idzie poczucie bezpieczeństwa. Ponadto nasze dziecko płynnie i bez zbędnego „szoku” powróci do nauki w szkole- bo wszyscy wierzymy w to, że wkrótce to nastąpi. Plany dnia są na tyle uniwersalne, że mogą służyć małym i dużym także nam dorosłym. Przykładowe plany do pobrania poniżej.

Życzymy powodzenia w planowaniu!

Marta Kwiatkowska i Magdalena Fiturska

??Pewnego wiosennego poranka,

gdy słońce szczotkowało właśnie swoje zęby,

Tata Niedźwiedź zapytał:

– Synu, czy wiesz jaki jest najlepszy sposób na udany dzień?

Niedźwiadek uśmiechnął się od ucha do ucha.

– Wiem. Stoczenie się fikołkami z naszej górki!

Tata Niedźwiedź podniósł go wysoko.

Ha, ha, ha! Tak, to rzeczywiście pomaga. Ale naprawdę najlepsze jest mocne

przytulenie się do kogoś.

Niedźwiadek leciał teraz ponad chmurami.

– Juupiiii, myślałem, tato, że to jest sposób na poprawę humoru?

Tata Niedźwiedź jeszcze raz się roześmiał.

– Masz rację, synku. To jest sposób na wiele różnych rzeczy??

P. Wechterowicz, E. Dziubak „Proszę mnie przytulić„

Drodzy Rodzice!

Czy wiecie, że przytulanie odpowiada za rozwój emocjonalny dziecka? Dzieci przytulane czują się kochane i przynależne! Łatwiej radzą sobie z popełnianiem błędów, są odważniejsze pewniejsze siebie.

Amerykańska psychoterapeutka Virginia Satir uważała, że ?by przeżyć, trzeba nam czterech uścisków dziennie. By zachować zdrowie, trzeba ośmiu. By się rozwijać ? dwunastu?.

Przytulanie okazuje się być naprawdę potężną bronią w walce ze stresem i przezwyciężaniu negatywnych emocji. Lekarze uważają, że brak dotyku w dzieciństwie jest podłożem wielu zaburzeń, dlatego apelują, by jak najczęściej przytulać swoje pociechy.

Jak to się dzieje, że dotyk wpływa na nasze samopoczucie? Podczas przytulania wydziela się oksytocyna (zwana również ?hormonem miłości?), to tak zwany hormon dotyku i przywiązania. Dodatkowo, w wyniku intensywnego działa oksytocyny, zmniejsza się napięcie i spada kortyzol, czyli hormon stresu.  Naprawdę dobre i korzystnie działające przytulanie powinno potrwać co najmniej 20 sekund lub dłużej. Powinno występować pomiędzy dwoma osobami, które się kochają i ufają sobie wzajemnie.

Przytulanie zawsze daje poczucie ciepła oraz bliskości, co jednocześnie zwiększa nasze poczucie bezpieczeństwa i przegania lęk przed samotnością. Przynosi ulgę, pomaga pozbyć się negatywnych emocji, a nawet zapomnieć o smutkach. Podobno dzieci, które są przytulane przez swoich rodziców, szybciej się rozwijają.

https://zubhippack.files.wordpress.com/2018/01/prosze-mnie-przytulic.pdf

Marta Kwiatkowska i Magdalena Fiturska

Od kilkunastu dni słowa „koronawirus” i „#zostań w domu” na dobre gości w naszych domach. Słyszymy je w radiu, telewizji, czytamy o nich w prasie i Internecie. Nasze dzieci też je słyszą, widzą co się wokół dzieje i odbierają nasze emocje w związku z wprowadzanymi coraz to nowymi wytycznymi i ograniczeniami. Niestety nie potrafią do końca pojąć dlaczego nie chodzą do szkoły. Nie rozumieją też dlaczego nie odwiedzają krewnych, dlaczego nie mogą pobawić się na placu zabaw, czy pojechać z rodzicami do kina? Drogi rodzicu, rozmawiaj ze swoim dzieckiem! Nie pozwól aby zostało samo ze swoim lękiem i niezrozumieniem tego co wokół niego! Rozmowa z rodzicem pozwoli odzyskać dziecku poczucie bezpieczeństwa tak mocno zachwiane w czasie pandemii. Bardzo dobrym punktem wyjścia do takiej rozmowy jest Bajka o złym Królu Wirusie i dobrej Kwarantannie. Można ją znaleźć w Internecie lub pobrać z naszej strony. Zachęcamy do skorzystania.

M.Kwiatkowska i M.Fiturska

Drodzy Rodzice!

Sytuacja, w której obecnie jesteśmy jest nietypowa. Dla jednych dziwna, dla innych niepotrzebna, jeszcze dla innych trudna, niepokojąca, czy wręcz przerażająca. Dla wszystkich na pewno nowa. A jak to z nowościami bywa-nie do końca wiadomo, jak się z nimi obchodzić. Z jednej strony budzą zaciekawienie, z drugiej strony lęk przed nieznanym. Dlatego postaramy się za pośrednictwem tej zakładki pomóc Wam Rodzice i Waszym (Naszym) dzieciom w tym trudnym czasie. Zależy nam aby mimo wszystko był to dla nas wszystkich czas rozwoju.

Marta Kwiatkowska i Magdalena Fiturska